Słowa kluczowe
LGBTQ+
queer theory
publishing mark
mental health młodzieżowa literatura LGBTQ+
teoria queer
rynek wydawniczy
płeć i seksualność
zdrowie psychiczne
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie najnowszych tendencji na rynku wydawniczym, związanych ze wzrostem popularności młodzieżowej literatury LGBTQ+. Rozważania zostały podzielone na kilka części: zarys historii literatury queerowej z rozgraniczeniem na amerykańską (gdzie ów nurt ma swoje początki) oraz polską, omówienie głównych motywów rodzimej twórczości o tematyce LGBTQ+, refleksję na temat teorii queer i sposobu, w jaki współtworzy ona myślenie o nieheteronormatywności w utworach dla nastolatków, opis oddziaływania nowych tendencji i wątków w książkach young adult na rynek wydawniczy oraz wpływ reprezentacji doświadczeń nieheteronormatywnych i niecispłciowych w kulturze na zdrowie psychiczne jednostek.
Bibliografia
Ahmed Sara. 2006. Queer Phenomenology. Durham. muse.jhu.edu/book/70074 [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Arnett Jeffrey Jensen. 2006. „G. Stanley Hall’s Adolescence: Brilliance and Nonsense”. History of Psychology 9(3). 186–197. https://www.researchgate.net/publication/6646521_G_Stanley_Hall’s_Adolescence_Brilliance_and_nonsense [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Baluch Alicja. 1992. Archetypy literatury dziecięcej. Kraków. https://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/1548/PM152-Archetypy-literatury-dzieciecej.pdf?sequence=1 [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Bednarek Joanna. 2014. „Queer jako krytyka społeczna”. Biblioteka Online Think Tanku Feministycznego. http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0132_bednarek_queer_krytyka_spoleczna.pdf [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Biblioteka Narodowa. 2018. Wzrost czytelnictwa nastoletnich dziewcząt. Raport. https://www.bn.org.pl/aktualnosci/3489-wzrost-czytelnictwa-nastoletnich-dziewczat.html [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Blackburn Mollie V., Clark Caroline T., Nemeth Emily A. 2015. „Examining Queer Elements and Ideologies in LGBT‑Themed Literature: What Queer Literature Can Offer Young Adult Readers”. Journal of Literary Research 47(1). 11–48. DOI: 10.1177/1086296X15568930.
Zobacz w Google Scholar
Boglar Katarzyna. 1998. Kolacja na Titanicu. Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Butler Judith. 2008. Uwikłani w płeć. Krasuska Karolina (przeł.). Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Cart Michael. 2010. Young adult literature: From romance to realism. Chicago.
Zobacz w Google Scholar
Cart Michael, Jenkins Christine A. 2006. The heart has its reasons: Young adult literature with gay/lesbian/queer content, 1969–2004. Lanham.
Zobacz w Google Scholar
Cart Michael, Jenkins Christine A. 2018. Representing the Rainbow in Young Adult Literature. LGBTQ+ Content since 1969. Lanham.
Zobacz w Google Scholar
Deaver Mason. 2022. Wszystkiego, co najlepsze. Łuksza Artur (przeł.). Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Donovan John. 1973. Dojdę tam – warto. Jadwiga Olędzka (przeł.). Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Dora Marta, Grabski Bartosz, Dobroczyński Bartłomiej. „Dysforia płciowa, niezgodność płciowa i nonkonformizm płciowy w adolescencji: zmiany i wyzwania diagnostyczne”. Psychiatria Polska 55(1). 23–37. https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/267812 [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Górecki Przemysław. 2017. „Gender studies wobec problemów diachronii i synchronii”. Jednak Książki. Gdańskie Czasopismo Humanistyczne 7. 145–156. https://czasopisma.bg.ug.edu.pl/index.php/JednakKsiazki/article/view/386 [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Gwadera Małgorzata. 2009. Współczesny rynek książki dla dzieci i młodzieży. W: Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980). T. 2. Krystyna Heska‑Kwaśniewicz (red.). Katowice. 152–166. https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/3058/1/Gwadera_Wspolczesny_rynek_ksiazki_dla_dzieci_i_mlodziezy.pdf [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Hamilton Greg. „Mapping a History of Adolescence and Literature for Adolescents. 2002”. The Alan Review 29(2). 57–62. https://scholar.lib.vt.edu/ejournals/ALAN/v29n2/hamilton.html [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Hammoudi Rima. 2018. The Bookstagram Effect: Adolescents’ Voluntary Literacy Engagement on Instagram. https://spectrum.library.concordia.ca/id/eprint/983966/1/Hammoudi_MA_F2018.pdf [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Herman Anouk. 2023. Nigdy nie będziesz szło samo. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Horáková Natálie. 2022. „A Self‑Indulgent Mess”: Exploring Angst in K‑pop Fan Fiction. Brno. https://muni.academia.edu/NatalieHorakova [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Hughto Jaclyn M.W., Pletta David, Gordon Lily, Cahill Sean, Mimiaga Matthew J., Reisner Sari L. 2021. „Negative Transgender‑Related Media Messages Are Associated with Adverse Mental Health Outcomes in a Multistate Study of Transgender Adults”. LGBT Health 8(1). 32–41. DOI: 10.1089/lgbt.2020.0279.
Zobacz w Google Scholar
Jagose Annamarie. 1996. „Queer Theory”. Australian Humanities Review 4. http://australianhumanitiesreview.org/1996/12/01/queer-theory/ [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Kampania Przeciw Homofobii, Stowarzyszenie Lambda Warszawa. 2021. Sytuacja społeczna osób LGBTA w Polsce. Raport za lata 2019–2020. Winiewski Mikołaj, Świder Magdalena (red.). Warszawa. https://kph.org.pl/wp-content/uploads/2021/12/Rapot_Duzy_Digital-1.pdf [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Karwowska Marta (reż.). 2023. Fanfik. Netflix.
Zobacz w Google Scholar
Kobabe Maia. 2021. Gender Queer. Autobiografia. Brychczyński Hubert (przeł.). Londyn.
Zobacz w Google Scholar
Kobus Aldona. 2017a. Przenieść fanfiction do mainstreamu – wolny od spoilerów wywiad z Natalią Osińską. http://szuflada.net/przeniesc-fanfiction-do-mainstreamu-wolny-od-spoilerow-wywiad-z-natalia-osinska/ [dostęp: 11.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Kobus Aldona. 2017b. Przez rodzicielstwo do akceptacji. Wywiad z Natalią Osińską. http://szuflada.net/przez-rodzicielstwo-do-akceptacji-wywiad-z-natalia-osinska/ [dostęp: 11.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Kosofsky Sedgwick Eve. 1990. Epistemology of the closet. Berkley – Los Angeles.
Zobacz w Google Scholar
Kotuła Sebastian D. 2014. „Od książki 1.0 do książki 2.0 – próba usystematyzowania terminologii”. Podkarpackie Studia Biblioteczne 3. https://repozytorium.ur.edu.pl/items/fc5adcbe-4df7-4b21-a01a-766d2332286c [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Lerner Richard M., Petersen Anne C., Silbereisen Rainer K., Brooks‑Gunn Jeanne. 2014. Introduction: The History Of The Developmental Science Of Adolescence: The Role Of Autobiographical Perspectives. W: The Developmental Science Of Adolescence History Through Autobiography. Ciż (red.). New York – London. 1–5. https://www.academia.edu/22986736/The_Developmental_Science_of_Adolescence_History_Through_Autobiography [dostęp 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Linn Rachel. 2017. „Bodies in Horrifying Hurt/Comfort Fan Fiction: Paying the Toll”. Transformative Works and Cultures 25. DOI: 10.3983/twc.2017.1102.
Zobacz w Google Scholar
Lipiński Artur. 2015. „Wartość pamięci i mnemoniczne struktury możliwości. Uwarunkowania pamięci zbiorowej w badaniach polityki kontestacji”. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne 4. 133–152. https://www.academia.edu/25695255/Warto%C5%9B%C4%87_pami%C4%99ci_i_mnemoniczne_struktury_mo%C5%BCliwo%C5%9Bci_Uwarunkowania_pami%C4%99ci_zbiorowej_w_badaniach_polityki_kontestacji [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Lyn Euros (reż.). 2022. Heartstopper. Netflix.
Zobacz w Google Scholar
Łodyga Weronika. 2020. Hurt/Comfort. Białystok.
Zobacz w Google Scholar
Łodyga Weronika. 2021. Angst with happy ending. Białystok.
Zobacz w Google Scholar
Makowska Kaja. 2019. „Young adult literature in translation: The state of research”. Beyond Philology 16(4). 179–194. DOI: 10.26881/bp.2019.4.07.
Zobacz w Google Scholar
Meyer Ilan H. 1995. „Minority Stress and Mental Health in Gay Men”. Journal of Health and Social Behaviour 36(1). 38–56. https://www.jstor.org/stable/2137286 [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Mik Anna, Skowera Maciej. 2022. „Czy »queerowość może rozbroić społeczne lęki«? Rozmowa z Aliną Szeptycką”. Dzieciństwo. Literatura i Kultura 4(2). 75–84. https://www.journals.polon.uw.edu.pl/index.php/dlk/article/view/1068 [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Moss Marcel. 2022a. Mój ostatni miesiąc. Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Moss Marcel. 2022b. Nasz pierwszy rok. Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Niewielska Malwina. 2021. „Zarys amerykańskiej i polskiej młodzieżowej literatury LGBT”. Dzieciństwo. Literatura i Kultura 3(1). 150–169. DOI: 10.32798/dlk.713.
Zobacz w Google Scholar
Oseman Alice. 2021. Heartstopper. T. 1. Natalia Mętrak‑Ruda (przeł.). Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Oseman Alice. 2022a–c. Heartstopper. T. 2–4. Natalia Mętrak‑Ruda (przeł.). Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Osińska Natalia. 2016. Fanfik. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Osińska Natalia. 2017. Slash. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Osińska Natalia. 2019. Fluff. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Prusinowska Edyta. 2022. Truskawkowy blond. Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Reszczyńska‑Urban Katarzyna. 2019. „Inicjacje bohaterów nieheteronormatywnych w Fanfiku i Slashu Natalii Osińskiej”. Dzieciństwo. Literatura i Kultura 1(1). 221–235. DOI: 10.32798/dlk.31. 221–235.
Zobacz w Google Scholar
Rogowicz Kamila. 2017. „Literatura dla młodzieży – między popularnością a dydaktyzmem”. Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego 26. 89–98. https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/19318/1/Rogowicz_Literatura_dla_m%C5%82odziezy.pdf [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Sawyer Susan M., Azzopardi Peter S. Wickremarathne Dakshitha. Patton George C. 2018. „The Age of Adolescence”. Lancet Child & Adolescent Health 2(3). https://www.why.org.au/sites/default/files/2019–11/2018Sawyer_Age_of_AdolescenceFINAL.pdf [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Stradomska Marlena. 2022. Dobrostan psychologiczny dzieci i młodzieży – komentarz. https://www.umcs.pl/pl/aktualnosci,4622,dobrostan-psychologiczny-dzieci-i-mlodziezy-komentarz,120722.chtm#:~:text=Dobrostan%20psychiczny%20definiowany%20jest%20przez,poziom%20spe%C5%82nienia%20i%20satysfakcji%20%C5%BCyciowej [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Sobolczyk Piotr. 2014. Przekroczyć społeczną barierę „deprawacji nieletniego”. Bohater homoseksualny w literaturze dla dzieci i młodzieży. W: Wyczytać świat – międzykulturowość w literaturze dla dzieci i młodzieży. Bernadeta Niesporek‑Szamburska, Małgorzata Wójcik‑Dudek (red.). Katowice. 105–122.
Zobacz w Google Scholar
Stephens Elisabeth. 2014. „Normal”. TSQ: Transgender Studies Quarterly 1(1–2). 141–145. http://read.dukeupress.edu/tsq/article-pdf/1/1–2/141/485481/19.pdf [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Struzik Justyna. 2012. Sytuacja społeczna lesbijek i kobiet biseksualnych w Polsce. Stan badań. W: Niewidoczne (dla) społeczności. Sytuacja społeczna lesbijek i kobiet biseksualnych mieszkających na terenach wiejskich i w małych miastach w Polsce. Raport z badań. Taż (red.). Kraków. 35–48. http://www.przestrzenkobiet.pl/assets/publikacje/NDS-pages.pdf [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Stusek Marta. 2022. Fandom i gender. O czytelniczkach młodzieżowej fantastyki w Internecie. W: Queer i gender w nowych tekstach kultury dla dzieci i młodzieży. Magdalena Bednarek, Agnieszka Kocznur (red.). 87–100. http://psp.amu.edu.pl/?type=book&id_asset=1569 [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Szymił Aleksandra. 2015. Przepisać kulturę, czyli napisać slash. W: Literatura prze‑pisana. Od Hamleta do slashu. Agnieszka Izdebska, Danuta Szajnert (red.). 35–49. https://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/handle/11089/23518 [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Tałuć Katarzyna. 2022. „Trudne tematy w polskiej współczesnej powieści dla dziewcząt. Strategie narracyjne na przykładzie twórczości Natalii Osińskiej”. Bibliotekarz Podlaski 56(3). 159–180. https://www.bibliotekarzpodlaski.pl/index.php/bp/article/view/726 [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Warkocki Błażej. 2014. „Trzy fale emancypacji homoseksualnej w Polsce”. Porównania XV, 15. 121–132. DOI: 10.14746/p.2014.15.10896.
Zobacz w Google Scholar
Wickens Corrine M. 2011. „Codes, Silences, and Homophobia: Challenging Normative Assumptions About Gender and Sexuality in Contemporary LGBTQ Young Adult Literature”. Children’s Literature in Education 42(2). 148–164. http://www.leetorda.com/uploads/2/3/2/5/23256940/codes_silences_and_homophobia_yalit.pdf [dostęp: 26.03.2023].
Zobacz w Google Scholar
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2024 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis | Studia de Cultura