Kompetencje audiowizualne dzieci postulowane przez przekaz a poziom i zakres jego rozumienia
PDF

Słowa kluczowe

children
audiovisual competences
ideal viewers
real viewers
cognitive functions dzieci
kompetencje audiowizualne
widz idealny
widz realny
funkcje poznawcze

Jak cytować

Ogonowska, A. (2019). Kompetencje audiowizualne dzieci postulowane przez przekaz a poziom i zakres jego rozumienia . Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis | Studia De Cultura, 11(1), 77–89. https://doi.org/10.24917/20837275.11.1.7

Abstrakt

Dzieci w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym oraz ich opiekunowie tworzą w Polsce i na świecie potężną grupę konsumentów mediów oraz powiązanych z nimi produktów (np. gadżety, zabawki, produkty spożywcze, kosmetyki pielęgnacyjne, farmaceutyki, ubranka, książeczki i rysowanki, audiobooki, filmy na DVD). Jednocześnie adresowana do nich oferta przekazów audiowizualnych często nie jest dostosowana do ich możliwości poznawczych oraz kompetencji społecznych, choć jest reklamowana jako pełniąca funkcje edukacyjne. Na podstawie reklamy jawnej i ukrytej opiekunowie dzieci podejmują decyzję o zakupie określonych produktów i usług, kierując się także w swoich działania dowodem społecznej słuszności oraz własną wygodą. Telewizja i ekrany różnych technologii od przeszło 50 lat, z roku na rok, z większą intensywnością towarzyszą rozwojowi dziecka, w ostatnich 15 latach - także w formie zminiaturyzowanej, mobilnej, a w ostatnich 5 - również taktylnej oraz interaktywnej i wyposażonej w symulatory mowy. Analiza konkretnych przekazów pod względem ich formy i zawartości pozwala określić, jakie kompetencje audiowizualne wpisane są w projekt odbiorcy idealnego, postulowanego przez przekaz. Na tej podstawie można, w dalszej kolejności stwierdzić, jakich funkcji poznawczych wymaga jego rozumienie i interpretacja oraz, w jakim stosunku pozostaje figura odbiorcy idealnego w relacji do realnego widza. Badania tego rodzaju mają więc konkretne znaczenie praktyczne, ponieważ pozwalają skutecznie walczyć z podwójną dezinformacją: w odniesieniu do opiekunów i w stosunku do ich podopiecznych. Pierwsza grupa żywi często naiwne przekonanie, że dzieci mają kontakt z przekazami dostosowanymi do ich wieku, drudzy - w efekcie nieprzemyślanych decyzji i działań dorosłych - mają często takie doświadczenia w kontakcie z mediami, które wcale nie służą ich optymalnemu rozwojowi poznawczemu, społecznemu, emocjonalnemu, językowo komunikacyjnemu, a wręcz skutkują dla niego negatywnie. Artykuł odnosi się do pierwszego etapu badania rozumienia przekazów audiowizualnych przez dzieci na wskazanym etapie rozwoju. Autorka wykorzystuje analizy: literatury zastanej i cząstkowych badań własnych dedykowanych temu zagadnieniu.
https://doi.org/10.24917/20837275.11.1.7
PDF

Bibliografia

Alwitt Lind F., Anderson Daniel R., Lorch Elizabeth P., Levin Stephen R. 1980. „Preschool Children’s Visual Attention to Television”. Human Communication Research nr 7.
52-67.
Anderson Daniel R., Bryant Jennings. 1983. Research on Children’s Television Viewing: The State of the Art. W Children’s Understanding of Television: Research on Attention and Comprehension. D.R. Anderson, J. Bryant (red.). New York. 331-354.
Cieszyńska Jagoda, Korendo Marta. 2007. Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka od noworodka do 6. roku życia. Kraków.
Cieszyńska-Rożek Jagoda. 2014. Wpływ wysokich technologii na rozwój poznawczy dzieci w wieku niemowlęcym i poniemowlęcym. W Człowiek. Technologia. Media. Konteksty kulturowe i psychologiczne. A. Ogonowska, G. Ptaszek (red.). Kraków. 11-22.
Eco Umberto. 1987. „Czytelnik modelowy”. Pamiętnik Literacki nr 78(2). 287-305.
Francuz Piotr. 2013. Imagia. W kierunku neurokognitywnej teorii obrazu. Lublin.
Francuz Piotr. 2002. Rozumienie przekazu telewizyjnego. W Psychologiczne badania telewizyjnych programów informacyjnych. Lublin.
Francuz Piotr. (red.). 2007. Obrazy w umyśle. Studia nad percepcją i wyobraźnią. Warszawa.
Francuz Piotr. (red.). 2007. Psychologiczne aspekty komunikacji audiowizualnej. Lublin.
Kołodziejczyk Anna. 2013. Media w życiu rodziny. Rodzaje mediacji i korzystania z mediów. W Współczesna psychologia mediów. Nowe perspektywy i problemy badawcze, A. Ogonowska, G. Ptaszek (red.). Kraków. 49-70.
Kołodziejczyk Anna. 2007. Znaczenie oceny realizmu przekazu dla rozumienia oraz efektów kontaktów z przekazem audiowizualnym. W Psychologiczne aspekty komunikacji audiowizualnej. P. Francuz (red.). Lublin. 13-36.
Kołodziejczyk Anna. 2010. „O odkrywaniu funkcji reklamy przez dziecko. Rozwój rozumienia perswazyjności i funkcji reklamy”. Psychologia Rozwojowa t. 15, nr 1. 75-88.
Lemish Dafna. 2006. Children and Television. Global perspective. Malden-Oxford-Victoria.
Nosal Czesław. 2004. Psychologia kompetencji w dobie nowej technologii informacyjnej. W Kompetencje medialne społeczeństwa wiedzy. W. Strykowski, W. Skrzydlewski (red.). Poznań.
Ogonowska Agnieszka. 2019. Edukacja medialna w kontekście cyberpsychologii: nowe perspektywy badania mediów i ich użytkowników we współczesnej cywilizacji medialnej (w druku).
Ogonowska Agnieszka. 2016. Komunikacja i porozumienie. Kraków.
Ogonowska Agnieszka. 2018. Współczesna psychologia mediów. Wprowadzenie. Kraków.
Ostaszewski Jacek. 1999a. Rozumienie opowiadania filmowego. Kraków.
Ostaszewski Jacek. (red.). 1999. Kognitywna teoria filmu. Kraków.
Patzlaff Rainer. 2008. Zastygłe spojrzenie. Fizjologiczne skutki patrzenia na ekran a rozwój dziecka. B. Kowalewska (przeł.). Kraków.
Spitzer Manfred. 2011. Cyfrowa demencja. A. Lipiński (przeł.). Słupsk.
Szubielska Magdalena, Francuz Piotr. 2004. Uwaga i rozumienie w odbiorze przekazu audiowizualnego przez dzieci. W Psychologiczne aspekty odbioru telewizji 2, P. Francuz (red.). Lublin. 219-243.
Tomasello Michael. 2002. Kulturowe źródła ludzkiego poznania. J. Rączaszek (przeł.). Warszawa.
Vasta Ross, Haith Marshall M., Miller Scott A. 1995. Psychologia dziecka. M. Babiuch (przeł.). Warszawa.
Wilk Eugeniusz 1989. Kompetencja audiowizualna. Zarys problematyki. Katowice.

Downloads

Download data is not yet available.