Współczesne strategie badania literatury i pola literackiego w nowych obiegach medialnych. Produkcja – recepcja – krytyka
PDF

Słowa kluczowe

sociology of literature
Stefan Żółkiewski
literary field
Pierre Bourdieu
technological determinism
literary technologies
media archaeology
neopragmatism socjologia literatury
Stefan Żółkiewski
pole literackie
Pierre Bourdieu
determinizm technologiczny
technologie literatury
archeologia mediów
neopragmatyzm

Jak cytować

Ogonowska, A. (2020). Współczesne strategie badania literatury i pola literackiego w nowych obiegach medialnych. Produkcja – recepcja – krytyka. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis | Studia De Cultura, 12(3), 79–93. https://doi.org/10.24917/20837275.12.3.7

Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie funkcjonalności koncepcji Pierre’a Bourdieu, która - w połączeniu z elementami determinizmu technologicznego (Marshall McLuhan, Paul Levinson, Derrick de Kerckhove) oraz neopragmatyzmu (Richard Rorty) - pozwala kompleksowo opisać współczesne pole literackie w cywilizacji medialnej drugiej dekady XXI wieku. Nie jest to zadanie proste, gdyż współczesna literatura wchodzi w złożone relacje z mediami tradycyjnymi i z nowymi technologiami, co daje się zaobserwować w odniesieniu do wszystkich kluczowych procesów związanych z tym polem. Należą do nich: produkcja, recepcja i strategie użytkowania literatury, a często i konstruowania tekstów w przestrzeniach medialnych, jak również krytyka i działania reklamowo-marketingowe, w których dużą rolę odgrywają współcześnie tak zwani influenserzy (influencer marketing). Literatura staje się produktem promowanym zarówno jako dobro luksusowe, jak i element kultury popularnej. Mariaż tych koncepcji jest zatem konieczny, by opisać adekwatnym językiem wszystkie strategiczne elementy tego pola oraz ukazać ich dynamikę w ujęciu procesualnym oraz w perspektywie funkcjonalnej. Obecnie bowiem akcent położony jest nie tyle na badania samych tekstów, ile na ich działanie w przestrzeni kultury, a więc w odniesieniu do odbiorców, użytkowników, czytelników oraz większych grup dyskursywnych, wspólnot neoplemiennych czy demosceny. Kultura Web 3.0 oraz ramy współczesnej cywilizacji medialnej, w której funkcjonuje wiele tekstów kultury, wymaga uruchomienia także badań z zakresu archeologii mediów, które dostarczają istotnego kontekstu do analiz współczesnego pola kulturowego jako swoisty background. Badanie literatury w coraz większym stopniu zdominowane jest przez nowe metodologie medialne, na przykład software- czy hardware-studies oraz badania nad platformami medialnymi. Technologia zatem - w myśl twierdzeń deterministów (Marshalla McLuhana, Paula Levinsona, Derricka de Kerckhove’a) - wpływa na formę i treść przekazu, co widać zarówno w odniesieniu do literatury cyfrowej, (post)elektronicznej, jak i do polityki wydawniczej w kontekście książek papierowych, drukowanych, ale też audiobooków i e-booków.
https://doi.org/10.24917/20837275.12.3.7
PDF

Bibliografia

Aciman Alexander, Rensin Emmett. 2009. Twitterature. The World’s Greatest Books Retold through Twitter. London.
Bard Aleksander, Soderqvist Jan. 2006. Netokracja. Nowa elita władzy i życie po kapitalizmie. Piotr Cypryański (przeł.). Warszawa.
Beer David, Burrows Roger. 2010. „Consumption, Prosumption and Participatory Web Cultures: An Introduction”. Journal of Consumer Culture nr 10(1). 3-12.
Berger Peter L., Luckman Thomas. 1966. The Social Construction of Reality: A Treatise in the Sociology of Knowledge. New York.
Bloom Harold. 1995. The Western Canon. The Books and School of the Ages. New York.
Bolter Jay. 2000. Writing Space. Computers, Hypertext, and the Remediation of Print. Mahwah.
Bolter Jay, Grusin Richard. 2000. Remediation. Understanding New Media. Cambridge.
Bourdieu Pierre. 2001 (wyd. oryg. 1992). Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego. Andrzej Zawadzki (przeł.). Kraków.
Burks Alice R., Burks Arthur W. 1988. The First Electronic Computer: The Atanasoff Story. Ann Arbor.
Burzyńska Anna, Markowski Michał Paweł. 2006. Teorie literatury XX wieku. Podręcznik. Kraków.
Campbell-Kelly Martin, Aspray William. 2009. Computer: A History of the Information Machine, Westview.
Ceruzzi Paul E. 1983. Reckoners: The Prehistory of the Digital Computer. Greenwood.
Cohen I. Bernard 1999. Howard Aiken: Portrait of Computer Pioneer. Cambridge, MA.
Davis Philip. 2019. „Moc wspólnego czytania”. Charaktery nr 3. 8-13.
Escarpit Robert. 1980. Literatura a społeczeństwo. Janusz Lalewicz (przeł.). W: W kręgu socjologii literatury. Antologia tekstów zagranicznych t. 1. Andrzej Mencwel (wstęp, wybór, oprac.). Warszawa. 222-223.
Fritz W. Barkley. 1996. „The Woman of ENIAC”. IEEE Annals of the History of Computing, jesień.
Gleick James. 2012. Informacja. Bit, wszechświat, rewolucja. Grzegorz Siwek (przeł.). Kraków.
Grajewski Łukasz i in. (red.). 2015. Tematy modne w humanistyce. Studia interdyscyplinarne. Toruń.
Hodges Andrew. 2002. Enigma. Życie i śmierć Alana Turinga. Wiktor Bartol (przeł.). Warszawa.
Holmes Richard. 2010. Wiek cudów. Jak odkrywano piękno i grozę nauki. Ewa Morycińska-Dzius (przeł.). Warszawa.
Hayles N. Katherine. 2002. Writing Machines. Cambridge.
Isaacson Walter. 2011. Steve Jobs. Przemysław Bieliński (przeł.). Kraków.
Iwasiów Inga, Czerska Tatiana (red.). 2005. Kanon i obrzeża. Kraków.
Jack Jordynn. 2009. Science on the Home Front: American Women Scientists in World War II. Chicago.
Jankowicz Grzegorz, Marecki Piotr, Pałęcka Alicja, Sowa Jan, Warczok Tomasz. 2014. Literatura polska w świetle teorii Pierre’a Bourdieu. Raport z badań. Kraków.
Jenkins Henry. 2007. Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów. Małgorzata Bernatowicz, Mirosław Filiciak (przeł.). Warszawa.
Jones Eric. 2017. Mark Zuckerberg. A Biography of the Facebook Bilionaire. Kindle edition 9.09.
Kahney Leander. 2010. Być jak Steve Jobs. Krzysztof Dudek (przeł.). Kraków.
Kerckhove Derrick de. 1996. Powłoka kultury. Odkrywanie nowej elektronicznej rzeczywistości. Witold Sikorski, Piotr Nowakowski (przeł.). Gliwice.
Kerckhove Derrick de. 2001. Inteligencja otwarta. Narodziny społeczeństwa sieciowego. Ryszard Glegoła, Andrzej Hildebrandt (przeł.). Gliwice.
Kowalewski Jacek, Piasek Wojciech (red.). 2010. „Zwroty” badawcze w humanistyce. Konteksty poznawcze, kulturowe i społeczno-instytucjonalne. Olsztyn.
Lalewicz Janusz. 1985. Socjologia komunikacji literackiej. Problemy rozpowszechniania i odbioru literatury. Wrocław.
Leibovich Mark. 2003. Nowi imperialiści: Bill Gates, Jeff Bezos, Steve Case, Larry Ellison, John Chambers. Paulina Gomulak (przeł.). Warszawa.
Lessing Lawrence. 2009. Remiks. Aby sztuka i biznes rozkwitały w hybrydowej gospodarce. Rafał Próchniak (przeł.). Warszawa.
Levinson Paul. 1999. Digital McLuhan: A Guide to the Information Millennium. New York - London.
Manovich Lev. 2006. Język nowych mediów. Piotr Cypryański (przeł.). Warszawa.
Maryl Maciej. 2010. „Technologie literatury. Wpływ nośnika na formę i funkcje przekazów literackich”. Pamiętnik Literacki nr 101/2. 157-178.
Ogonowska Agnieszka. 2004. Przemoc ikoniczna. Zarys wykładu. Kraków.
Ogonowska Agnieszka. 2007. Między reprezentacją a symulacją. Szkice z socjologii mediów. Kraków.
Ogonowska Agnieszka. 2013. Polityka (re)prezentacji. Kraków.
Pawlicka Urszula. 2017. Literatura cyfrowa. W stronę podejścia procesualnego. Gdańsk.
Rorty Richard. 1998. Konsekwencje pragmatyzmu. Czesław Karkowski (przeł.). Warszawa.
Rorty Richard. 1999. Obiektywność, relatywizm i prawda. Janusz Margański (przeł.). Warszawa.
Shapin Steven. 2000. Rewolucja naukowa. Stefan Amsterdamski (przeł.). Warszawa.
Siuda Piotr. 2012. „Mechanizmy kultury prosumpcji, czy fani i ich globalne zróżnicowanie”. Studia Socjologiczne nr 4(207).
Spodaryk Mikołaj. 2016. „Literatura postelektroniczna? Od ekranu do kartki papieru, czyli podróż powrotna, z bagażem nowych doświadczeń”. Studia de Cultura nr 8.2.
Stone Brad. 2014. Jeff Bezos i era Amazona. Grzegorz Kołodziejczyk (przeł.). Warszawa.
Tapscott Dan, Williams Anthony D. 2008. Wikinomia. O globalnej współpracy, która zmieniła wszystko. Piotr Cypryański (przeł.). Warszawa.
Tokarczuk Olga. 2019. Czuły narrator. Przemówienie Noblowskie.
Virilio Paul. 2001 (wyd. oryg. 1988). Maszyna widzenia. W: Widzieć, myśleć, być. Technologie mediów. Andrzej Gwóźdź (red.). Kraków.
Virilio Paul. 2008 (wyd. oryg. 1977). Prędkość i polityka. Sławomir Królak (przeł.). Warszawa.
Waldrop M. Mitchell. 2001. „Claude Shannon. Reluctant Father of the Digital Age”. MIT Technology Review, lipiec.
Wichrowska Elżbieta (red.). 2012. Europejski kanon literacki. Warszawa.
Żółkiewski Stefan. 1967. „Problemy socjologii literatury”. Pamiętnik Literacki” t. 58, nr 3. 1-30.
Żółkiewski Stefan. 1973. Kultura literacka 1918-1932. Warszawa.
Żółkiewski Stefan. 1974. Pola zainteresowań współczesnej socjologii literatury. Warszawa.
Żółkiewski Stefan. 1979. Uwagi o semiotycznych aspektach socjologii odbioru tekstów literackich. Warszawa.
Żółkiewski Stefan. 1982. Obiegi społeczne literatury a problem społeczności. Warszawa.
Filmografia
Top Secret Rosies: The Famale Computers of WWII. 2002. LeAnn Erickson (reż.).

Downloads

Download data is not yet available.